Czy sama UE może rozszerzyć swoje kompetencje, które są poza kontrolą państw, poprzez decyzje Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej? Na to pytanie musiał odpowiedzieć polski Trybunał Konstytucyjny, rozpatrując w środę 14 lipca wniosek Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego (polskiego Sądu Kasacyjnego), który został “zawieszony” przez Trybunał Sprawiedliwości UE na podstawie tymczasowego nakazu wydanego wiosną 2020 roku. 3 sierpnia polscy sędziowie konstytucyjni będą musieli odpowiedzieć na podobny wniosek premiera Mateusza Morawieckiego. Szefowa rządu odwołała się do Trybunału Konstytucyjnego, gdy 2 marca ETS stwierdził, że NSA ma prawo nie uznać nominacji sędziowskich dokonanych po reformie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa (KRS). Zgodnie z polskim prawem i Konstytucją, NSA nie ma takich uprawnień.
Zazdrosna o prymat prawa europejskiego Komisja Europejska zwróciła się 9 czerwca do polskiego premiera o wycofanie wniosku, ale ten odmówił. Również w dniu 9 czerwca Komisja wszczęła postępowanie przeciwko Niemcom w związku z wyrokiem Federalnego Trybunału Konstytucyjnego z 2020 r., który potwierdził, że
państwa członkowskie pozostają panami traktatów, co oznacza, że instytucje nie mogą same rozszerzać swoich uprawnień wbrew traktatom podpisanym i ratyfikowanym przez 27 państw członkowskich w drodze demokratycznego procesu.
Również w czerwcu rumuński Sąd Konstytucyjny przypomniał ETS o granicach jego kompetencji, odmawiając uznania ważności jego decyzji w dziedzinach, które należą do kompetencji państw. Była to sytuacja podobna do tej, która skłoniła polskiego premiera do wniesienia sprawy do Trybunału Konstytucyjnego jego kraju.
W wyroku z 14 lipca polski Trybunał Konstytucyjny przypomniał, że środki tymczasowe ETS dotyczące organizacji i funkcjonowania polskich sądów są niezgodne z polską konstytucją, ponieważ Polska nigdy nie przekazała swoich kompetencji w tym zakresie UE.
Takie przekazanie kompetencji mogłoby nastąpić jedynie w drodze traktatu podpisanego i ratyfikowanego zgodnie ze zwykłą procedurą demokratyczną, a nie w drodze interpretacji obowiązujących traktatów, która wykracza daleko poza ich brzmienie i ducha .
To jest w zasadzie to, co polski Trybunał Konstytucyjny powiedział w języku prawnym, powołując się na odpowiednie artykuły traktatów europejskich i Konstytucji RP.
Tak więc mamy dziś do czynienia z prawdziwą wojną sądów, ponieważ tego samego dnia, 14 lipca, hiszpański wiceprzewodniczący EUCJ (ten sam, który nakazał zamknięcie kopalni w Turowie po rozprawie w składzie jednego sędziego), na wniosek Komisji Europejskiej, wydał drugi tymczasowy nakaz nakazujący Izbie Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego w Polsce zaprzestanie wszelkiej działalności. Komisja uznała, że środki tymczasowe podjęte przez ETS w ubiegłym roku nie zostały zastosowane. I nie bez powodu! Jak potwierdził właśnie polski Trybunał Konstytucyjny, polska Konstytucja nie pozwala na takie przekazanie władzy w oparciu o arbitralne decyzje sędziów w Luksemburgu.
Ale sprawa jest jeszcze bardziej skomplikowana, bo już następnego dnia, w czwartek 15 lipca, Trybunał Sprawiedliwości UE, tym razem nie w składzie jednego sędziego, jak w przypadku nakazów tymczasowych, wydał wyrok co do istoty sprawy i orzekł, że system dyscyplinarny dla sędziów w Polsce jest niezgodny z prawem UE.
Chociaż polski Trybunał Konstytucyjny orzekł jedynie w sprawie środków tymczasowych wydanych przez ETS, problem z tym ostatecznym orzeczeniem jest taki sam: decyduje ono o organizacji polskiego systemu sądownictwa bez przekazania przez Polaków (ani przez żaden inny naród w tym zakresie) jakichkolwiek kompetencji w tym zakresie instytucjom europejskim.
Albo polski rząd i Sejm cofną teraz reformy sądownictwa, aby dostosować prawo do życzeń Komisji i ETS, wzmacniając w ten sposób znaczne faktyczne rozszerzenie kompetencji UE poprzez sądownictwo, a nie poprzez proces demokratyczny, albo polski Trybunał Konstytucyjny zostanie ponownie wezwany i będzie musiał powtórzyć, że decyzja ETS nie może być stosowana w Polsce, ponieważ dotyczy obszaru kompetencji krajowych. Konflikt między Warszawą a Brukselą mógłby wtedy stać się bardzo poważny.
W oświadczeniu Komisja Europejska stwierdziła, że jest “głęboko zaniepokojona orzeczeniem polskiego Trybunału Konstytucyjnego, w którym stwierdzono, że środki tymczasowe zarządzone przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w odniesieniu do funkcjonowania sądownictwa są niezgodne z polską konstytucją”. </Dalej stwierdza się, że “Komisja zawsze była bardzo jasna i jednoznaczna w tej kwestii i powtarza: prawo UE ma pierwszeństwo przed prawem krajowym” oraz “Wszystkie decyzje Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, w tym środki tymczasowe, są wiążące dla władz wszystkich państw członkowskich i sądów krajowych“.
Jednak, jak zauważa Jerzy Kwaśniewski, prezes Instytutu Ordo Iuris, “problem polega na ewolucyjnej zmianie prawa UE. Polska ratyfikowała traktaty akcesyjne, a następnie, przede wszystkim, traktat lizboński. Jednak z czasem instytucje unijne, zwłaszcza Komisja i Trybunał Sprawiedliwości, rozszerzyły swoje kompetencje i zyskały dodatkowe uprawnienia – ze szkodą dla państw członkowskich. I
Przedmiotem postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym jest zgodność z Konstytucją RP tych uprawnień Unii, które były systematycznie rozszerzane bez zgody państw członkowskich.”.
Ten artykuł po raz pierwszy ukazał się na stronie VISEGRÁD POST. naszego partnera w EUROPEAN MEDIA COOPERATION.
